Ik zit met een ei. Met andere woorden: ik heb een probleempje. Ik wil u vanalles vertellen over het kippenei (Du. Hühnerei), maar ik weet niet waar ik zal beginnen. Zeker in deze tijden van vogelgriep zijn kippen en eieren weer een gevoelig onderwerp – maar daarover moet u maar elders lezen.
Dan begin ik maar met het meervoud, want dat is uitzonderlijk: ei – eieren, te vergelijken met kind – kinderen, blad – bladeren. Voor het taalgevoel van Duitstaligen lijkt dat wel een dubbel meervoud (vgl. Du. Ei – Eier) en dat is ook precies hoe dit meervoud historisch te verklaren is. Het Genootschap Onze Taal legt dat voor u uit.
Gebakken eieren (Foto: yomi955, CC-BY-2.0)
We gaan over naar de componenten van het ei. Het is omhuld met een eierschaal. Vanbinnen treffen we het wit van het ei aan en het eigeel, oftewel de eierdooier (Du. Dotter; klik hier voor de uitspraak). De benaming eiwit wordt in de keuken vooral gebruikt in de vaste verbinding geklopt eiwit (Du. Eischnee) en in de chemie als synoniem voor ‚proteïne‘.
Wat kunnen we met eieren allemaal doen? We kunnen een eitje pellen (ook figuurlijk), klutsen (Du. quirlen; zie ook: de kluts kwijt), koken, bakken (Du. braten) en pocheren. De kinderen mogen eieren rapen (Du. sammeln) die de paashaas of de klokken met Pasen (Du. Ostern) gebracht hebben. Eieren leggen is voor bepaalde diersoorten weggelegd (Du. vorbehalten). Als het gaat over de geslachtscellen van de vrouw, dan spreken we liever van eicellen of eitjes in plaats van eieren. En nee, ook de man heeft in het Nederlands geen eieren, maar ballen (vgl. zaadbal = Du. Hode).
Omdat een rauw ei (Du. rohes Ei) niet smaakt, nemen we liever een gekookt eitje (hard of zachtgekookt), roerei (Du. Rührei; klik hier voor de uitspraak), een omelet of een gebakken ei. Het gebakken ei of spiegelei, te zien op de foto, wordt in een deel van Vlaanderen ook paardenoog genoemd (vgl. Stierenauge in Zwitserland). Een Engelstalige pagina op Wikipedia informeert ons over gerechten met een spiegelei (in het Engels ook: sunny side up) in diverse landen en culturen – zo is het een vast bestanddeel van de Nederlandse uitsmijter (vgl. Du. Strammer Max).
In Nederland en Vlaanderen geldt voor een goed ontbijt (let op de uitspraak, de klemtoon ligt op bijt): een ei hoort erbij!
Tags: Belgien, Flora & Fauna, kulinarisch
Die