Nederlands

Beobachtungen zur niederländischen Sprache

Royaal

Een royaal gebaar is eine großzügige Geste…

Jongens, wat willen jullie drinken? Ik trakteer vanavond!

We kunnen het ook een vorstelijk of koninklijk gebaar noemen en zitten dan dichter bij de oorspronkelijke betekenis van het woord.
Hè…? Zijn we weer bij het koninklijke baren (Gebären) aanbeland? Collega Philipp Krämer heeft royaal bericht over Belgische koningen en koninginnen, vorstelijke tweelingen en de etymologie van bevallen (gebären) heeft hij uitvoerig uit de doeken gedaan (haargenau erklärt).

Das Gestüt (stoeterij) Europas, zo noemde Bismarck het huis van Sachsen-Coburg und Gotha. De Coburgs hebben inderdaad royaal gezaaid en geoogst in bijna alle Europese vorstenhuizen – alleen bij de Oranjes kregen ze geen voet tussen deur.

Leopold I (George Dawe, CC-PD-Mark)

Na de succesvolle opstand tegen de protestantse Nederlanders zochten de Belgen een nieuwe heerser. Hij moest op de een of andere manier neutraal zijn – de Europese machten hadden na Napoleon behoefte aan een bufffer tussen Duitsland en Frankrijk – en Nederlands mocht de nieuwe monarch sowieso niet zijn. In Groot-Brittannië was een Coburger weduwnaar geworden, Leopold: wel Duits van geboorte maar genoeg geїntegreerd in het Britse koningshuis. Hij moest beloven een Franse (Orléans-)prinses te huwen en de kinderen in het katholieke geloof op te voeden. „Bruxelles vaut bien une messe“, zal hij gedacht hebben et voilà: de eerste koning der Belgen. De leden van het Belgische koningshuis, dat na WO I de naam Coburg afzwoor, zijn daarna altijd katholiek in het huwelijk getreden – ik noem ze niet allemaal, maar Boudewijn met de Spaanse Fabiola (Opus Dei?), Albert met de Italiaanse Dolce Paola Ruffo di Calabria (ze leerden elkaar kennen bij de opening van het Tweede Varicaans Concilie) en Filip (de huidige koning) met inheemse katholieke adel: Mathilde d’Udekem d’Acoz. Des konings zus Astrid huwde een Habsburger, uiteraard ook katholiek.

Willem van Oranje (Rijksmuseum, CC-PD-Mark)

Willem van Nassau, geboren in het Duitse Dillenburg en gezegend met de titel prins van Oranje (het prinsdom Orange – ligt bij Avignon – had hij geërfd) heeft bij minstens 4 vrouwen kinderen verwekt: Anna van Egmont van Buren, Anna van Saksen, Charlotte van Bourbon en Louise de Coligny. Anna van Saksen bedroog onze Willem met Jan Rubens (Jan wie?… ja, de vader van Peter Paul). De familie Rubens was met Oranje naar Duitsland uitgeweken en van het een komt het ander, ook toen al. Hebt u zich nooit afgevraagd waarom de Antwerpenaar Peter Paul Rubens in het Duitse Siegen ter wereld kwam? Nou daarom!

Lezers van Heinrichs Manns Henri IV (Paris vaut bien une messe) kennen de hugenootse (calvinistisch-protestantse) familie De Coligny. Uit dit laatste huwelijk van Willem werd Frederik Hendrik geboren. En die (getrouwd met Amalie zu Solms-Braunfels) huwelijkte zijn dochters doelbewust uit aan 1. de keurvorst van Brandenburg (Oranienburg), 2. de vorst van Anhalt-Dessau (Oranienbaum), 3. Wilhelm Friedrich von Nassau-Dietz (Oranienstein) en 4. de paltsgraaf Ludwig Heinrich von Simmern (Oranienhof). Ook in latere tijden zien we bij de Oranjes een voorkeur voor Hohenzollerns en andere protestantse Duitse vorstenhuisjes – maar geen Coburgs.

Irene en Carlos Hugo van Bourbon-Parma. (https://www.gahetna.nl/over-ons/open-data, CC-BY-SA-3.0-NL)

Er was er een die met de protestantse regel brak: Irene, tante van de huidige koning, werd katholiek (een orkaan in het protestantse glas water) en huwde een Bourbon (maar dat had de Vader des Vaderlands dus ook al gedaan) die aanspraak maakte op de Spaanse troon (Franco leefde nog). Ze moest afstand doen van haar rechten op de Nederlandse troon: soit!
Haar zussen Beatrix en Margriet huwden conform: Claus von Amsberg en de gewone protestant mr. Pieter van Vollenhove uit Schiedam.
De cabarettier Wim Kan verwoordde het als volgt:

„Onze prinsessen huwen al wat ons land in de loop der eeuwen heeft bedreigd: Spanje, Duitsland en Schiedam“ (jenever)

Irene beviel overigens in 1972 van een twee-eiige tweeling.

Koning Willem-Alexander chillt royaal met de katholieke Máxima. De kinderen worden in het hervormde (reformierte) geloof opgevoed.

PS  1  Vertaalprobleem
Het Nederlandse koningshuis is hervormd (reformiert). De gereformeerden (die Reformierten) hebben zich in 1886 van de Nederlands Hervormde Kerk afgescheiden. Deze kerkscheuring wordt Doleantie genoemd. In het Duits is het verschil tussen hervormd en gereformeerd niet te maken, tenzij we gereformeerd als rereformiert vertalen (maar dat maakt de zaak ook niet duidelijker).

PS  2  Simeon II, de voormalige tsaar van Bulgarije, later minister-president van het land, moest/wilde van naam veranderen. Hij kwam uit het huis Sachsen-Coburg und Gotha en heet nu Simeon Sakskoboerggotski, wist Philipp Krämer me te vertellen.

Tags: , ,

Der Beitrag wurde am Mittwoch, den 13. Mai 2015 um 08:21 Uhr von Johanna Ridderbeekx veröffentlicht und wurde unter Niederlande, Sprachvergleich abgelegt. Sie können die Kommentare zu diesem Eintrag durch den RSS 2.0 Feed verfolgen. Kommentare und Pings sind derzeit nicht erlaubt.

2 Reaktionen zu “Royaal”

  1. JanZ

    *psst* „gebären“ schreibt man ohne h 🙂

  2. Johanna Ridderbeekx

    Oei! U heeft gelijk! Ga ik meteen verbeteren…