Nederlands

Beobachtungen zur niederländischen Sprache

Zij is van vóór de mammoet

Onze Taal maakt reclame voor de boekjes Mijn moeder zei altijd en (nieuw!) Mijn vader zei altijd … en levert meteen een paar prachtige voorbeelden van wat onze ouders zo zeiden:

Lieverkoekjes worden niet gebakken (antwoord op: ik wil liever dit of dat…) – ± Es gibt keine Extrawurst
Wat je niet lust, slik je maar door – Schluck einfach runter, was dir nicht schmeckt

Er waren ook ouders met minder gevoel voor humor die zeiden: je heb de oorlog niet meegemaakt!
Dat betekende dan: Jij, kind, wees blij dat je een bord eten voor je neus hebt; opeten!

De oorlog (de tweede) begon in Nederland en België op 10 mei 1940: een scheidslijn!
Dat is van vóór de oorlog betekende in mijn jeugd: dat is hartstikke oud. Die vriend van haar is van vóór de oorlog: een ouwe lul dus, of – indien een compliment – een krasse knar.

Ik ben – ik geef het aarzelend toe – van vóór de mammoet.

Mammoet (PD Old)

Niet dat ik miljoenen jaren tel… ik ben schoolgegaan vóór de Mammoetwet die (1968) het hele Nederlandse onderwijssysteem op z`n kop zette. We hadden destijds, na het zes-jarige lagere onderwijs, het klassieke (altsprachliche) gymnasium α (zwaartepunt talen) en β (zwaartepunt exacte vakken+Grieks en Latijn), de Hogere Burgerschool: HBS a (talen) en b (exacte vakken), de MMS (Middelbare Meisjesschool), de MULO (Middelbaar Uitgebreid Lager Onderwijs), de ambachts- en de huishoudschool: de eerste voor jongens, de laatste voor meisjes.

Aan de eerste klas van de huishoudschool
Wordt les gegeven in rode kool (drs P)

In deze indeling herkent u wellicht de 19e eeuw waarin het schoolsysteem geopend werd voor de zogenaamde lagere klassen en voor het vrouwelijk geslacht … Op katholieke en christelijke (protestantische) scholen (door de overheid gefinancierd) werd de scheiding naar sekse (Geschlechtertrennung) afgeschaft. Wij van vóór de mammoet zaten op meisjes- dan wel jongensscholen. Er waren, zelfs in het katholieke Limburg, ook zogenaamde rijksscholen: daar gingen altijd al zowel meisjes als jongens school.

Ik heb de lagere school bezocht – die nu basisschool heet (klinkt ook beter). Daarna het gymnasium α (alfa). Geëxamineerd (Abitur) werden alfa’s in NL, Frans, Duits, Engels, Grieks (bijv. Euripides + Homerus of Herodotes), Latijn (bijv. Tacitus + Vergilius of Cicero), geschiedenis en algebra. Mijn β (bèta)-vriendinnen hadden ook Grieks en Latijn (maar slechts 1 schrijver elk) en werden geëxamineerd in natuur-  en scheikunde (Physik, Chemie) en wat wiskunde (Mathematik) betreft in twee van de drie vakken stereometrie, goniometrie en analytische meetkunde (geometrie).
Deze mammoetpakketten werden gereduceerd.

Niet dat de wet haar naam aan de examenomvang te danken had. Het was een ARP-politicus die tegen was, die het wetsvoorstel minachtend een mammoetwet noemde.

Alles wat we tegenwoordig kennen – de basisschool, het vwo (het voorbereidend wetenschappelijk onderwijs), waartoe het gymnasium α en β en het atheneum a en b (modernsprachlich) behoren, … het havo, mavo, en vmbo, is van ná de mammoet.

De kleuterschool (Kindergarten) voor 4- en 5-jarigen werd later afgeschaft. Vierjarigen gaan tegenwoordig (vrijwillig) naar groep 1 van de basisschool; vijfjarigen gaan (verplicht) naar groep 2. Na groep 8 gaan ze naar het voortgezet onderwijs (weiterführende Schulen).

Tags: ,

Der Beitrag wurde am Sonntag, den 7. Mai 2017 um 10:25 Uhr von Johanna Ridderbeekx veröffentlicht und wurde unter Niederlande, Sprachvergleich, Wortschatz abgelegt. Sie können die Kommentare zu diesem Eintrag durch den RSS 2.0 Feed verfolgen. Kommentare und Pings sind derzeit nicht erlaubt.

2 Reaktionen zu “Zij is van vóór de mammoet”

  1. Marc van Oostendorp

    Om het dier ‚de mammoet‘ te hebben meegemaakt of van ‚voor‘ dat dier te zijn, hoef je geen miljoenen jaren oud te zijn. De mammoet kwam namelijk zo’n 600.000 jaar geleden op aarde, althans volgens Wikipedia.

  2. Johanna Ridderbeekx

    Tja, wat wil je… ik ben een geboren alfa!