In 1896 vond in het het kader van de Berlijnse Nijverheidstentoonstelling (Gewerbeausstellung) in Treptow de eerste Duitse koloniale tentoonstelling (Kolonialausstellung) plaats. Daarvoor werd aan de Karpfenteich een „negerdorp“ ingericht. De bewoners haalde men uit de zopas verworven Duitse kolonies: Togo, Kameroen, Duits-Zuidwest-Afrika, Duits-Oost-Afrika en Duits-Nieuw-Guinea. In exotische kostuums moesten ze het Duitse publiek vermaken en bekend maken met hun traditionele, „primitieve“ levenswijze. Menschenzoo heet dat in het Duits.
Natuurlijk maakte men van de gelegenheid ook gebruik om schedelmetingen te verrichten. Er waren tentoongestelden die dat niet zomaar over hun kant lieten gaan (bieten lassen). Een tentoonstelling in het Museum Treptow-Köpenick maakte dat duidelijk. Vanzelfsprekend overleefden niet allen het Duitse klimaat. Hun stoffelijke overschot (ihre sterblichen Überreste) werd door Berlijnse wetenschappers opgeëist. Dat was ten tijde van Wilhelm II.
Anonieme graven van omgekomen Congolezen (Rein1953, CC-BY-SA-4.0)
Een jaar later, in 1897 en iets meer naar het westen, om precies te zijn in Tervuren, bouwde Leopold II, koning der Belgen, drie „negerdorpen“ voor 270 „uitgenodigde“ Congolezen. Zij hadden dezelfde taak als bovengenoemde „gasten“ in Treptow: ze peddelden in een prauw (Prau, Boot) over de vijver van het park Tervuren en bevredigden de nieuwsgierigheid van de toegestroomde Belgen.
Ook hier vielen uiteraard slachtoffers te beklagen: Ekia, Gemba, Kitukwa, Mpeia, Zao, Samba en Mibange kregen een anoniem graf – geklaagd werd echter niet.
Waar dit was begonnen? In Berlijn!
Daar vond in 1884/85 de zogenaamde Congo- of West-Afrika-conferentie plaats. Op uitnodiging van Bismarck werd Afrika onder de deelnemende staten verdeeld. Duitsland kreeg de hierboven genoemde gebieden; Leopold II, koning der Belgen, verzekerde zich van Congo: het werd zijn persoonlijk eigendom.
Het uitzonderlijke geweld (afgehakte handen) waarmee dit gebied werd uitgebuit (Leopold II kon zijn hoofdstad Brussel uitbouwen) leidde tot internationale protesten. Het aantal doden wordt geschat op acht tot tien miljoen Congolesen. In 1908 nam de Belgische staat de kolonie over. Veel beter werd het voor de Congolezen niet.
Intussen had in Duits-Zuidwest-Afrika (het huidige Namibië) onder het bevel van Lothar von Trotha de eerste genocide van de de 20e eeuw plaatsgevonden: 40.000 tot 60.000 Herero en 10.000 Nama vonden de dood (1904-1908). In Duits-Oost-Afrika hadden de Duitsers de Maji-Maji-opstand (1905-1907) neergeslagen (75.000 tot 300.000 doden – daarvan 15 Europeanen, 73 Askaris (Afrikaanse soldaten in Duits-Oost-Afrikaanse dienst) en 316 aan Duitse kant vechtenden) …. en ze hadden het conflict tussen de Hutu’s en de Tutsi’s aangewakkerd (geschürt).
Op 6 april jongsleden werd de Rwandese genocide van 1994 waarvan de wortels tot in het Duitse koloniale verleden reiken, herdacht.
In 1918 – de Eerste Wereldoorlog was ten einde – verloor Duitsland zijn kolonies.
Zuid-Afrika kreeg het mandaat over Duits-Zuid-West: dat werd een bezetting onder een apartheid-regime! Bewoners van Duitse komaf (deutschstämmig) hadden daarmee weinig problemen. En het kleine België kreeg het mandaat over de gebieden (in voormalig Duits-Oost-Afrika) die tegenwoordig Rwanda en Burundi heten.
Leopold II had bepaald niet stil gezeten (untätig sein). Behalve dat hij Brussel met zijn Jubelpark verblijdde, had hij een Congomuseum in Tervuren in opdracht gegeven. Hij beleefde de opening niet meer maar stierf (december 1909) met al zijn intacte ledematen in een warm Belgisch bed.
(Dodeeric, CC-BY-SA-3.0)
Zijn opvolger, Albert I, opende dit museum in april 1910. Inmiddels is het museum
… uitgegroeid tot ’s werelds grootste museum op het gebied van Afrikaanse etnografische kunst, Centraal-Afrikaanse muziekinstrumenten, hoofdtooien en bezit het eveneens enkele indrukwekkende collecties mineralen, fossielen en biedt het voorts een gevarieerd overzicht van de bestaande Midden-Afrikaanse fauna en flora. Daarnaast herbergt het museum het volledig archief van Henry Morton Stanley (1841-1904) alsook een xylarium met meer dan 55.000 houtstalen. (Bron: historiek.net)
Wordt vervolgd
Tags: Afrika, Belgien, Gastbeitrag, Geschichte
Die