Een Amerikaanse student werd afgelopen week beschuldigd van sjoemelen in het tv-spelletje Rad van Fortuin. „Dat leidde tot enige irritatie bij de student“, meldt DeRedactie. Het stoort hem dat iedereen denkt dat hij vals speelde. Oftewel: de student is geïrriteerd (Du. verärgert) omdat niemand gelooft dat hij het juiste antwoord zelf heeft geraden. Hij ergert zich aan de beschuldigingen – sie gehen ihm auf die Nerven! Behalve ons zenuwstelsel kunnen ook onze huid, onze ogen en onze luchtwegen geïrriteerd zijn (Du. gereizt) als ze intensief geprikkeld worden door een bepaalde stof. Een geïrriteerde huid prikt of brandt en dat is bijzonder irritant (Du. ärgerlich). (En dat rijmt ook nog).
De voorgaande betekenissen van irriteren kunnen volgens Van Dale ook in verband worden gebracht met het Duitse irritieren. Interessant is nu dat dit laatste werkwoord nog in een andere betekenis gebruikt wordt. In het Duits ben je namelijk ook irritiert als je een bepaalde (re)actie niet goed kunt duiden, als je twijfelt over de interpretatie van een uiting, kortom: als je iets niet goed begrijpt. Een paar voorbeelden met Nederlandse vertaling kunnen dat illustreren. Ze komen rechtstreeks uit het Europees parlement:
[…] es ist nicht überraschend, daß die Öffentlichkeit irritiert ist und nicht genau weiß, was sie denken soll.
– Het zal dan ook niemand verbazen dat de mensen in verwarring zijn en niet precies weten waar zij aan toe zijn.Mich hat der Begriff „politische Autonomie“ irritiert.
– Ik was in de war geraakt door het woord „politieke autonomie“.Ich bin durch Ihre Antwort in gewisser Hinsicht etwas irritiert.
– Ik ben enigszins verbaasd over uw antwoord.
In deze voorbeelden met irritieren is er geen sprake van ergernis (zoals bij de Amerikaanse student) maar eerder van verbazing en verwarring.
Breng ik u alleen maar in de war met dit subtiele verschil tussen Nederlands en Duits? Ga dan zelf op onderzoek uit en vergelijk de vertalingen in het parallelle corpus Europarl via onze Neon-pagina! U typt bijvoorbeeld irritiert in het zoekveld en u vinkt ‚zoeken in Duitse teksten‘ aan. Dan krijgt u een lijst met citaten/vertalingen uit het Europees parlement, zoals hierboven.
Die
Am 27. März 2014 um 22:14 Uhr
Meines Erachtens ist „verwirren“ oder „ablenken“ im Deutschen sogar die einzige Bedeutung von „irritieren“. Im Sinne von „verärgern“ wird es eher nicht gebraucht, da irrt meiner Meinung nach der Van Dale.