Freie Universität Berlin

Laten we er geen doekjes om winden (kein Blatt vor dem Mund nehmen): als je geen kleren aanhebt, dan ben je bloot. Of naakt. In het Nederlands zijn die twee woorden eigenlijk synoniem. In bepaalde uitdrukkingen is vaak slechts één van de twee varianten mogelijk. Laten we de naakte feiten (die nackten Tatsachen) even van nabij bekijken.

Theo van Doesburg: Knielend naakt – Kniender Akt (PD)

Zonder kleding ben je bloot en sta je in je nakie (informeel) of in je blootje. Je hebt wel kleren aan als je een blote jurk (D. ein Kleid mit tiefem Ausschnitt) hebt, maar daarbij laat je wel nog veel bloot zien. Dat is bij een adamskostuum niet het geval, dan heb je niks aan. In blote boekjes of blootblaadjes vind je bijzonder veel mensen in adamskostuum. Het boekje zélf is natuurlijk niet bloot, wél de mensen die erin staan. Er wordt dus een woord dat met het boekje te maken heeft gebruikt om het hele boek te beschrijven – dat is een metonymie.

Slakken of honden hebben natuurlijk nooit kleren aan, toch bestaan er naaktslakken en naakthonden (ook: naakte slak, naakte hond). Bij hen ontbreekt een typische eigenschap, het slakkenhuisje respectievelijk de vacht.

Veel mensen geven zich op sociale media helemaal bloot, hun zielenleven ligt er als het ware open en bloot bij (D. unverhüllt). Of het dan automatisch de naakte waarheid is, laat ik in het midden (D. sei dahin gestellt). Slapen in de open lucht is erg bijzonder, je slaapt dan onder de blote hemel. Of dat ook op een naaktstrand (D. FKK-Strand) kan, weet ik niet.

Er zijn veel vaste uitdrukkingen met bloot in beide talen. Denk aan met zijn blote handen (D. mit bloßen/blanken Händen) of met het blote oog iets waarnemen (D. mit bloßem Auge etwas wahrnehmen).

Interessanter zijn uit het blote hoofd (D. aus dem Kopf, aus dem Gedächtnis), en op je blote knieën iemand danken (D. auf (den) Knien danken) en met de billen bloot moeten (D. Farbe bekennen müssen) omdat het „naakt“-element in het Duits hier ontbreekt.

Merk op: In geen van die gevallen kan je bloot vervangen door naakt. In vaste uitdrukkingen wordt de synonymie tussen naakt en bloot opgeheven.

Der Beitrag wurde am Montag, den 30. Juni 2014 um 14:56 Uhr von Truus De Wilde veröffentlicht und wurde unter Idiom, Wortschatz abgelegt. Sie können die Kommentare zu diesem Eintrag durch den RSS 2.0 Feed verfolgen. Kommentare und Pings sind derzeit nicht erlaubt.