In het college „Sprachliche Variation und sprachlicher Wandel“ is „Woorden op reis“ een van de thema’s. De studenten schrijven voor u een gastblogpost over Nederlandse woorden die het gemaakt hebben in de wereld. Vandaag deel 5, door onze gastauteur Larissa Müller.
De “dollar” is onder andere de munteenheid van de Verenigde Staten, Australië, Canada en Nieuw-Zeeland – nogal bekend dus. Ook in Caribisch Nederland betaal je met de Amerikaanse dollar. Op Curaçao en Sint Maarten heb je de Antilliaanse gulden nodig om je boodschappen te betalen.
Wie had er verwacht dat dit woordje afkomstig is uit het Nederlands?
Hiervoor moeten we wél een hele tijd teruggaan: naar het begin van de zestiende eeuw. Sinds 1519 werden er in een mijn in Sankt Joachimstal (vandaag Jáchymov in Tsjechië) munten geslagen. Uit de Hoogduitse Joachimst(h)aler ontstond de Nederlandse daalder.
Das königlich und freye weitberümbte Bergkwerck inn Sanct Joachimsthal (CC-PD-Mark)
Vanaf de vroege zeventiende eeuw begon de verspreiding hiervan naar de Amerikaanse continent, naar New Netherland. De munten werden daar vooral als lion dollars bekend want sinds 1575 sloeg men in Nederland munten met een leeuw erop. Ook al waren de munten al snel wijd en zijd bekend van de nieuwe continent, het duurde nog tot 1792 voordat de dollar op voorstel van Thomas Jefferson de munteenheid van de VS werd.
Jaren later werd in Nederland het decimale systeem ingevoerd, waardoor de daalder uit het Nederlandse taalgebruik is verdwenen. Net als veel ander oud geld. Slechts in spreekwoorden zoals De eerste klap is een daalder waard (= Een goed begin is het halve werk) vinden we deze vorm nog terug. Ook de reclameslogan Op de markt is je gulden een daalder waard (= Op de markt is alles goedkoper) pakt het verouderde woordje op.
Meer weten over de invloed van het Nederlands op het Engels? Lees of snuister wat in Nicoline van der Sijs‘ boek: Cookies, Coleslaw and Stoops: The Influence of Dutch on the North American Languages. Open Access
Woorden op reis deel 1, deel 2, deel 3, deel 4
Tags: Gastbeitrag, Nederlands in de wereld
Die