Nederlands

Beobachtungen zur niederländischen Sprache

De bal, de bol en de kogel (slot)

De bal is rond.

Deze uitspraak – niet van Johan Cruijff, maar altijd en overal, te pas en te onpas (bei passender und unpassender Gelegenheit) te gebruiken – noemen we een stoplap of dooddoener.

Als een opstel bol staat van de spelfouten, heeft de betreffende er geen bal van begrepen. De docent balt de vuist maar de studente haalt haar schouders op: Nou, de ballen! (Bekijk het maar! Forget it! Tschüs!) Ja, een balletje kan raar rollen (man kann nicht wissen, wie der Hase läuft).

We doen aan sport: we volleyballen, basketballen, voetballen, tennisballen… Ho even! Stop! Tennisballen zijn gewoon ballen waarmee getennist wordt … handballen, korfballen en honkballen.

Jacob Cats (Foto: Rosemoon, CC BY-SA 3.0)

Als (sportief) werkwoord betekent ballen: met de bal spelen. “Bayre Münsche ken best aardig ballen!” (gehoord in de Amsterdamse metro) Vermoedelijk had de spreker de ballen verstand (null Ahnung) van voetballen.

Is een corpsbal een rechtse bal? Wie zal het zeggen? In de Volkskrant van 10 februari kon men lezen over “twee overdreven juichende mannen van middelbare leeftijd die hun corpsballentijd nooit zijn ontgroeid”.

Het laatste woord heeft Jacob Cats (1577-1660):

Kaets of min en heeft geen val, sonder overgaenden bal.

Tags:

Der Beitrag wurde am Dienstag, den 25. Februar 2014 um 10:00 Uhr von Johanna Ridderbeekx veröffentlicht und wurde unter Allgemein, Wortschatz abgelegt. Sie können die Kommentare zu diesem Eintrag durch den RSS 2.0 Feed verfolgen. Kommentare und Pings sind derzeit nicht erlaubt.

3 Reaktionen zu “De bal, de bol en de kogel (slot)”

  1. Ed

    Als fervent voetballiefhebber valt het me op dat Nederlanders – serieuze voetbalcommentatoren incluis – het meestal hebben over „Bayren“ en niet over „Bayern“ wanneer ze spreken over de club uit München. Terwijl dat laatste voor Nederlanders toch niet echt een „tongue twister“ is. Verklaring?

  2. Johanna Ridderbeekx

    Dat zal te maken hebben met het Nederlandse woord Bei(e)ren. De -n wordt sowieso meestal niet uitgesproken, de ei wordt ai en klaar is Kees. Als een Nederlands woord eindigt op -rn (zoveel zijn er niet), wordt er een toonloze e tussengevoegd: lantaarn wordt uitgesproken: lantaren. En dan zijn we weer bij Bayre!

  3. Johanna Ridderbeekx

    … en omdat de voetbalfans met hun aangeboren gevoel voor ritme merken dat Bayern een tweelettergrepig woord is, valt de toonloze e van Bay(e)re weg!