Foto: Save Statia’s Donkeys
Ezels vind ik leuke beesten. Enigszins ontroerd las ik dan ook een recent bericht over de problemen met de ezelopvang op Sint Eustatius. Door de aanhoudende droogte krijgen de ezels het moeilijk op het eiland. Er zijn wel plannen voor een Donkey Nursery, maar voorlopig heeft de ezelopvang nog te kampen met een tekort aan vrijwilligers en middelen. “Sinds de ezels geen nut meer hebben zijn zij vergeten en verwaarloosd.” Dat is allemaal niet nieuw, want ook in 2013 waren er al problemen, wat toen zelfs leidde tot “kamervragen over verwaarlozing ezels op Sint Eustatius”.
Als je verwaarlozen wilt vertalen naar het Duits, dan krijg je te maken met een van de talloze valse vrienden die er bestaan in de woordenschaft van het Nederlands en het Duits. Het werkwoord verwaarlozen wordt in het Nederlands over het algemeen transitief gebruikt: de mensen vergeten en verwaarlozen de ezels. In het Duits wordt dat dan meestal vernachlässigen. Dat is ook de goede vertaling voor zinswendingen als dat is te verwaarlozen (das ist zu vernachlässigen). Het directe equivalent verwahrlosen bestaat wel in het Duits, maar het wordt eigenlijk uitsluitend intransitief gebruikt. Vandaar dat je niet kunt zeggen er verwahrloste seinen Garten (hij verwaarloosde zijn tuin), maar wel er ließ seinen Garten verwahrlosen. Ander voorbeeld: In Trouw zie ik de kop Boer raakt schapen kwijt die hij verwaarloosde, en ook hier zouden we in het Duits verwachten “… die er vernachlässigte” of “… die er verwahrlosen ließ”.
Het transitieve gebruik (iemand verwaarloost iets) heeft lange tijd ook bestaan in het Duits. De historische woordenboeken vermelden dat de huidige, intransitieve gebruikswijze van het Duitse verwahrlosen pas in de 16de eeuw ontstaan is. Luther kon nog schrijven: du hast dein ampt an diesem menschen verwarloset. Dat kan nu niet meer.
Daardoor krijgen we nu ook een subtiel verschil in betekenis wanneer het voltooid deelwoord als adjectief wordt gebruikt: verwaarloosde ezels worden door iemand verwaarloosd, terwijl verwahrloste Esel er slecht aan toe zijn en in een toestand van verwaarlozing verkeren. Over de oorzaak zegt dat niets. Vergelijkbaars geldt voor het zelfstandig naamwoord. Terwijl die Verwahrlosung der Esel alleen zegt dat die ezels er slecht aan toe zijn, geeft de verwaarlozing van de ezels aan dat er iemand is die daarvoor verantwoordelijk is.
Laten we maar hopen dat de verantwoordelijken gauw een goede oplossing vinden voor de ezels op Sint Eustatius.
(Zie ook de woordenschatverklaringen in onze rubriek Mooi meegenomen!)
Die