Door onze zomergast: Ed Ridderbeekx
De onlangs overleden tekstdichter en zanger drs. P eindigt zijn epische ‘Dodenrit’ met een lange en willekeurige opsomming van zaken die rijmen op –aar. ‘Moeder is de koffie klaar’, ‘Kijk daar loopt een adelaar’, ‘Flink gebouwde weduwnaar’ – en ook ‘Twee halfom en één tartaar’.
Wat bedoelt hij met dat laatste?
Tartaar is rauw gemalen rundvlees, steak à la tartare. Als je bij de slager een tartaartje bestelt, dan krijg je een rond stukje rood vlees dat slechts zeer korte tijd in de pan nodig heeft omdat het van binnen rood moet blijven. Het is vergelijkbaar met het tartaartje dat in Nederland Duitse biefstuk wordt genoemd. Dat ziet er hetzelfde uit, maar aan de Duitse biefstuk zijn kruiden en bieslook (Schnittlauch) toegevoegd.
En halfom? Diezelfde slager zal vragen: ‘hoeveel halfom wilt u?’, want halfom in de slagerij verwijst naar ‘half-om-half’ gehakt, dat wil zeggen, gehakt dat voor de helft bestaat uit varkens-, en voor de helft uit rundvlees.
Bezingt drs. P dus een bestelling bij de slager?
Wél als hij had geschreven ‘Pond halfom en één tartaar’, maar dat staat er niet. Hij vraagt ondubbelzinnig om ‘twee halfom’, en dat is geen duidelijke specificatie van een hoeveelheid gehakt. Het is dan ook logisch te veronderstellen dat hij in een Amsterdamse broodjeszaak staat en twee (broodjes) halfom en één (broodje) tartaar bestelt.
https://www.mokums.nl/broodje_halfom.html
Een broodje halfom is een begrip in Amsterdam, een lekkernij die verwijst naar de rijke Amsterdams-Joodse traditie. Het is witbrood, belegd met gekookte lever en pekelvlees (Pökelfleisch) – elk voor de helft, vandaar halfom (halbe-halbe), en strikt genomen zonder boter. Dat laatste is geen toeval, want het oorspronkelijke broodje halfom is koosjer.
Volgens insiders moet je voor het lekkerste broodje halfom van Amsterdam bij Sal Meijer in de Scheldestraat zijn. Aan de naam van deze broodjeszaak (Glatt Kosher) is de afkorting O.R.T. toegevoegd: Onder Rabbinaal Toezicht. De Joodse voorganger kan ieder moment binnenlopen en controleren of de bereiding van het voedsel volgens de strikte regels van de koosjere keuken plaatsvindt.
Een broodje tartaar ten slotte is belegd met het eerder genoemde rauwe gemalen rundvlees, op smaak gebracht met zout en peper, en eventueel gelardeerd met gesnipperde uitjes. Maar dat staat bij Sal niet op de kaart.
Helaas hadden de hoofdrolspelers in de Dodenrit geen pekelvlees, lever of tartaar bij zich om de troep hongerige wolven op afstand te houden. Leve onze goede Tsaar!
Tags: Drs. P, Gastbeitrag, jüdisch, kulinarisch
Die
Am 21. Dezember 2015 um 17:48 Uhr
Broodjeszaak Sal Meijer gaat na 58 jaar deuren sluiten