Boogbrug over Brugse rei (ArtMechanic, CC-BY-SA-3.0-migrated)
De Brugse reien zijn kanaaltjes in het centrum van Brugge die genoemd zijn naar de Reie, de rivier die vroeger doorheen de stad stroomde. Vanwege de vele reitjes met boogbruggen wordt Brugge ook wel het Venetië van het Noorden genoemd.
Dit las ik op wikipedia en wist meteen dat de tekst door een zuiderbuur geschreven was. De rivier de Reie stroomde vroeger „doorheen de stad“. Een noorderbuur had geschreven: … stroomde vroeger door de stad.
Afgezien daarvan zou de noorderbuur Giethoorn als het Venetië van het noorden noemen. En er zijn nog wel meer steden die aanspraak op deze naam maken. Tot mijn grote verrassing vond ik op deze site Recife als het Venetië van Brazilië!
Cogels-Osylei 50 (IDD5000, CC-BY-SA-3.0)
Het woord lei verbind ik in de eerste plaats met Antwerpen. Rondom het centrum van ‚t stad ligt een halve cirkel van leien, van brede straten: de Frankrijklei, de Italiëlei, de Britselei, de Amerikalei; en toch moeten deze straten vroeger waterwegen geweest zijn: een lei is een sloot, nevenvorm van lede, verwant met leiden – lees ik op de etymologiebank.
De Dikke doet er nog een schepje bovenop (noch etwas draufsatteln) en noemt het woord lei (sloot, watering) niet algemeen, wat in dit geval zoveel betekent als: bij de zuiderburen! – en dat doet-ie overigens ook bij het lemma rei.
Enfin, in Antwerpen zijn er hoe dan ook (wie auch immer) talloze leien.
Rest me nog te wijzen op het rijke verleden van beide steden, zowel op economisch als op cultureel gebied. Hollanders ploeterden (sich abrackern) nog in de modder toen hier al het grote geld verdiend werd en het culturele leven bloeide.
Wat? U bent nog nooit in Vlaanderen geweest? Eigen schuld, dikke bult! (± selber Schuld!)
Die
Am 12. Dezember 2015 um 18:23 Uhr
Auch am Niederrhein heißen sehr viele Gräben „Ley“: Heydecker Ley, Rheinberger Ley, etc .( Siehe auch Wikipedia unter dem Begriff „Kendel“ !)
Der Familienname „Leygraf“ kommt daher: die am Leygraben wohnen.
Am 13. Dezember 2015 um 01:17 Uhr
Sehr spannend! Nur ein kleines bisschen weiter südlich, v.a. im Rheinischen Schiefergebirge steht Ley für das Schiefergestein. Und trotzdem hat die Gesteinsart mit der Gewässerform etymologisch anscheinend wenig zu tun. Im Niederländischen gibt es jedenfalls einerseits lei als Wassergraben, wie offenbar auch am Niederrhein, und andererseits lei(steen) für den Schiefer, wie am Mittelrhein. Dass „Leygraf“ tatsächlich eher mit dem niederrheinischen Begriff zu tun hat, sieht man übrigens sehr schön auf der entsprechenden Verteilungskarte, wenn man den Namen bei Geogen eingibt.
Am 13. Dezember 2015 um 16:23 Uhr
U maakt er niet echt een geheim van dat u wat de „zuiderbuur“ doet of zou doen niet als volwaardig beschouwt. De vraag is of dat zogenaamd „afwijkende“ taalgebruik in uw tekst over reien en leien überhaupt relevant is. Naar mijn gevoel niet. Maar, als u toch graag wat aan te merken hebt, kan ik u misschien wijzen op uw eerste zin (na de inleiding):
> „Dit las ik op wikipedia en wist meteen dat de tekst door een zuiderbuur geschreven was.“
Dat lijkt mij een foutieve samentrekking, en die komt zowel bij de noorder- als de zuiderbuur voor, maar is alleszins „niet algemeen“, d.i. niet voor alle taalgebruikers aanvaardbaar. Overigens is het wat makkelijk om van Dale te gebruiken om iets als „niet algemeen“ met de taal van „de zuiderbuur“ te verbinden: wat in het Noorden gebruikelijk is maar in het Zuiden niet is al evenmin algemeen, ook al laat van Dale na om dat te vermelden.
Am 14. Dezember 2015 um 09:50 Uhr
Dank voor uw commentaar. Maar wat een veronderstelling, ja zelfs bijna een beschuldiging aan het adres van misschien wel de meest pluricentrische neerlandistiek ter wereld! Ik ben ervan overtuigd dat uw interpretatie daar gestuurd werd door eerdere ervaringen… Kijkt u eens in ons archief onder „Sprachvariation“ of „Belgien„, u merkt vast dat we de variatie in het Nederlands erg neutraal beschrijven. Niet alleen op de blog, trouwens, ook in ons wetenschappelijk werk. Overigens: de anakoloet in de eerste zin kan je interpreteren als een fout of een stijlfiguur – mijn collega koos hier ongetwijfeld voor de stijlfiguur …