Wij hebben op de afdeling de goede gewoonte om samen te lunchen. Gesterkt door een warme maaltijd (nee, hier geen boterhammen!) keren we even later terug naar onze werkplek. En voor we weer aan de slag gaan, zegt er meestal wel iemand bemoedigend: „werk ze!“ (Du. frohes Schaffen!). Ik zeg dat niet. Mijn Belgische collega’s ook niet. Of het ons aan arbeidsmotivatie ontbreekt? Of gunnen we mekaar geen succes of plezier bij het werken? Nee hoor. De informele uitdrukking werk ze! is in België gewoon niet gebruikelijk. En eet ze! (Du. Mahlzeit!), slaap ze! (Du. schlaf schön!) en aanverwanten ook niet. In België klinken deze wensen anders: nog goed werken!, veel succes/plezier!, smakelijk!, slaapwel!.
Klaverblad als gelukssymbool (Foto: Kolossos/Lvova, CC BY-SA 3.0)
Wat is werk ze! eigenlijk voor een constructie? Volgens taaladvies.net is het een zogenaamde succesimperatief. Het is een vaste combinatie van een werkwoord in de imperatief (werk, eet, slaap etc.) en het persoonlijk voornaamwoord ze. De functie van ze is niet duidelijk. Van Dale noemt het een ‚loos object‘ (Du. semantisch leeres Objekt) omdat het niet naar iets concreets verwijst. Met werk/slaap/eet ze wens je iemand veel succes of plezier bij datgene wat hij/zij van plan is. Daarom komt de succesimperatief eigenlijk alleen voor met werkwoorden die een positief gewaardeerde handeling weergeven – aldus de taaladviespagina’s. Maar welke werkwoorden dan precies in aanmerking komen, is niet zo gemakkelijk te bepalen (zeker voor een niet-moedertaalspreker, maar ook voor sprekers uit België). Bij eten en sporten voel ik persoonlijk een sterke positieve waardering, maar bij vergaderen en studeren heel wat minder. Bij vergader ze! en studeer ze! (voorbeelden uit taaladvies van Onze Taal) wens je iemand volgens mij vooral sterkte bij het uitzitten van die vervelende vergadering (Du. Versammlung) of bij het volhouden van dat ellendige blokken (Du. pauken).
En geniet ze! – is dat een goeie constructie? Ik hou het voor de zekerheid maar gewoon bij prettig weekend!
Die
Am 25. April 2014 um 11:12 Uhr
Interessant én leuk om lezen! ‚Werk ze‘ gebruiken we ook in België, maar dan inderdaad met de bijbetekenis dat het een Nederlands citaat is.
Am 25. April 2014 um 11:26 Uhr
Bedankt voor uw commentaar! Ik denk ook dat taalgebruikers in België zich er bewust van zijn dat dit een constructie uit Nederland is en juist daarmee ook kunnen spelen.