Jeroen Bosch: de 7 hoofdzonden (Hieronymus Bosch (circa 1450–1516), PD)
Verschillende godsdiensten (Religionen) kennen het begrip zonde voor een overtreding van de goddelijke voorschriften. De katholieke kerk onderscheidt doodzonden: er is geen vergiffenis (Vergebung) mogelijk tenzij door oprecht berouw (Reue), betoond in de biecht; dan zijn er de 7 hoofdzonden en ten slotte de dagelijkse zonden.
De laatste heten in het Duits lässliche Sünden, wat betekent dat ze vergeven (erlassen) kunnen worden; kleine zonden dus. De Nederlandse dagelijkse zonden zijn net zo klein maar het adjectief dagelijks (täglich) geeft er nog een extra menselijke dimensie aan: ze gebeuren dagelijks, je kunt er bijna niks aan doen; een ieder van ons is ermee behept (behaftet), en daarom zijn ze naar mijn gevoel nog gemakkelijker te vergeven of ook door de vingers te zien.
Zonde heeft er in de loop van de tijd een betekenis bij gekregen. Het gaat daarbij altijd om verkwisting (Verschwendung), om iets wat onnodig gebeurt. Ik geef u enkele voorbeelden:
Ik ga niet naar die lezing: dat is zonde van mijn tijd.
Die mooie rok doe je weg? Zonde!
Het is zonde dat hij met zijn studie gestopt is.
Zonde van de zendtijd (Vlaams tv-programma)
Wat heb je nu toch gekocht? Zonde van het geld!
En als iemand aan lagerwal is geraakt (herunterkommen, verkommen), dan is dat zonde van die man of vrouw (es ist schade um ihn/sie). We kunnen het allemaal nog duidelijker uitdrukken: die lezing was doodzonde van mijn tijd en het is eeuwig zonde (jammerschade) dat hij die studie heeft opgegeven.
Op de vraag wat dit gebruik van het woord zonde zegt over de Nederlandse identiteit weet Herman Pleij ongetwijfeld het antwoord.
Tags: Kultur
Die
Am 18. Dezember 2014 um 13:44 Uhr
Dann muss ich als Deutscher wieder eine Präposition mitlernen:
„zonde van iets“ – „Sünde an etwas“ („sich versündigen an etwas“)
Weitere mögliche Präpositionen: gegen/(gegenüber) – tegen/(tegenover). Passt das immer?
Am 19. Dezember 2014 um 13:53 Uhr
Im niederländischen „zonde van…“ ist die religiöse Konnotation völlig verschwunden; und genau das ist ja das Pikante; es ist das, was mich, die ich zwischen den zwei Sprachen pendele, fasziniert. Das niederländische „(dood)zonde van …“ ist genauso geläufig und wird genauso benutzt wie „(jammer)schade um…“.
Bezeichnend ist auch die Betonung. Wenn es bei „doodzonde“ um die Sünde geht, wird die erste Silbe betont; geht es jedoch um die hier gemeinte Verschwendung „dat is doodzonde van…“, wird das Wort so betont wie auch „jammerschade um…“. Die Wörter „dood“ und „jammer“ haben die Funktion von einem verstärkenden Element (vergl. pechschwarz, weinrot).
Im deutschen „sich versündigen“ schwingt für mein Sprach- und Rechtsgefühl die religiöse Konnotation noch mit: sich an jemandem versündigen = zich aan iemand bezondigen, iemand onrecht doen (Van Dale).
Wenn die chinesische Han-Vase bei einem fröhlichen Kindergeburtstag zu Boden geht, dann ist das „doodzonde“ oder „eeuwig zonde van de vaas“ – versündigt hat sich da aber niemand. Oder?