U herinnert zich dat de klassiekers me afleidden van het echte werk? U bleef op uw honger zitten en vraagt zich af wat waterzooi is? Vandaag is uw dag!
Laten we beginnen met het recept. Zoals wel vaker het geval bij klassieke gerechten, heeft elke familie een eigen recept en eigen voorkeuren. Mijn grootmoeder (geboren in het begin van de twintigste eeuw) vindt (jawel, presens, ze leeft!) dat je geen waterzooi kan maken zonder peterseliewortel (D. Wurzelpetersilie), een ingrediënt dat je tot haar spijt maar moeilijk in de winkels vindt. Dan maar geen waterzooi, zegt ze.
Jeroen Meus is pragmatischer en stelt een erg goed recept voor – met makkelijk te vinden ingrediënten. Samen met veel andere Belgische klassiekers vindt u het op de site van zijn dagelijks tv-programma Dagelijkse kost. Kijk onder Gentse Waterzooi, want dat is de variant die het bekendste werd (mijn grootmoeder komt uit Meerbeke, bij Ninove, niet bekend om zijn waterzooi, wel als dorp waar bijna 40 jaar de finish van de wielerklassieker de Ronde van Vlaanderen lag).
De ongekroonde koning van de Belgische keuken, want zo mogen we Jeroen Meus wel noemen, raadt u overigens aan om vooral de bouillon (D. die Brühe) zelf te maken: gebruik geen bouillonblokjes, dat is rotzooi!
Waterzooi en rotzooi, dat lijkt wel een samenstelling met een morfeem -zooi. Maar wat betekent dat dan? Een interessant woordveld, zo blijkt. Het substantief zode/zooi is verwant met het werkwoord zieden (dat u kent uit de uitdrukking zieden van woede, D. kochen vor Wut). In de Middelnederlandse vorm suede herkent u misschien het D. Sud, net zoals het Nederlandse zooi met Ablaut gevormd van het werkwoord sieden. De -d- viel weg tussen de twee klinkers (d-syncope, zoals bij rode/rooie). Het is het kookvocht, of het vocht dat overblijft nadat je er iets in gekookt hebt. Waterzooi is water waarin je groenten en vis gekookt hebt, meer bepaald is waterzooi het gerecht dat zo onstaat.
De stap van „kooksel“ naar „grote hoeveelheid ongeregeld dingen“ is niet groot, dat ziet u snel als u een paar foto’s van waterzooi googelt. De samenstelling rotzooi is gemaakt op basis van die negatieve betekenis met een eerste deel rot- dat hier „beroerd, akelig, smerig“ betekent.
Van zode/zooi kan je ook zooitje of zootje maken. Heeft u er een zootje van gemaakt (D. etwas volkommen versauen, durcheinander bringen)? Of zijn uw studenten/kinderen (kies gerust zelf) een zootje ongeregeld (D. eine Horde Chaoten) en u hebt geen sofa? Laat ze dan hun (hele) zootje inpakken (D. ihren Krempel packen)!
Het vrolijke huisgezin – een zootje ongeregeld? (Jan Steen, Rijksmuseum, PD)
Tags: kulinarisch
Die