© JR
Aan het einde van een vorige bijdrage stond een foto van het museum in Tervuren, gefotografeerd vanuit het park (achterkant). Vanaf de straatkant komt u zo binnen (rechts).
Vlaamse gaai (CC-BY-SA-3.0-migrated)
Met welk dier zou een België-museum in Kinshasa de bezoekers begroeten? Met een Vlaamse gaai (Eichelhäher)?
Toen ik voor het eerst – ergens in de jaren 80 van de vorige eeuw – dit museum bezocht, zag het er van binnen nog zo uit. In 2013 werd het voor renovatie/reorganisatie gesloten en vorig jaar in december als Koninklijk Museum voor Midden-Afrika feestelijk heropend. Meer hierover vindt u hier.
Goede reden dus voor een reisje van het Berlijns-Vlaamse Lichterfelde naar Tervuren. Aldaar stapte ik in tram 44 (indertijd aangelegd door Leopold II om bezoekers naar de Congo-tentoonstelling in Tervuren te brengen): prachtige rit.
Tja, en dan sta je daar…
Groot begrip voor het feit dat het paleis incl. muurschilderingen (Congolese landschappen) en bepaalde sculpturen onder monumentenzorg valt. Een fatsoenlijke catalogus had de geschiedenis van het gebouw in een correcte context kunnen plaatsen. Maar die vond ik in de museumsshop niet (wel De Witte, Hochschild, Reybrouck – maar die kende ik al).
De absoluut „foute“ (politisch nicht korrekt) beelden (Skulpturen) zijn ondergebracht in een kleine kelderruimte, een „schaamtedepot“ volgens Rutger Puntzen in de Volkskrant: maar zichtbaar. De camera’s (smartphones) klikten.
Waarom – juist voor deze uitwassen van koloniale waarneming – niet een fotoverbod?
Ja, we laten het zien – maar verbreid het niet!
En verder raakte ik verloren in zalen met maskers en andere koloniale artefacten, gedroogde flora – en nog meer fauna: opgezette (ausgestopfte) krokodillen, apen, een olifant, een giraf, ook vlinders (Schmetterlinge) en wat dies meer zij.
Maar ik wilde het koloniale verleden van België zien…
© JR
In de voormalige welkomsrotonde waarin Leopold II (als standbeeld; nu verwijderd) de bezoekers begroette, staan de oorspronkelijke beelden (van Arsène Matton) onder het motto van o.a. „België schenkt de beschaving aan Congo“ in alle glorie…
Dat mag! Maar het Afrikaanse kunstwerk van Aimé Mpane als antwoord op deze hoogmoedige uitspraak is te weinig. „Het schuurt niet“ (es tut nicht weh), schreef Sabeth Snijders in de NRC.
Namen van Congolese slachtoffers (© JR)
Aan de muur van een herdenkingshal staan de namen van 1500 Belgen die in de vroege dagen van de kolonie het leven lieten. Soit!
Het antwoord: namen van Congolezen die de wereldtentoonstelling van 1897 in België niet overleefden op het raam tegenover deze 1500 Belgische namen (Freddy Tsimba). De namen van de Congolezen worden – als de zon schijnt (maar wanneer schijnt in België de zon? En voor hoelang?) op de muur met de Belgische namen geprojecteerd (foto).
Kijk eens naar deze video: Marc Reynebeau in gesprek over o.a. deze namen met Dalilla Hermans.
Maar ik wilde dus het koloniale verleden van België zien…
De anderhalve zaal waarin het om het koloniale verleden gaat, stelt teleur.
Ja, fouten worden toegegeven: de economische uitbuiting, het geweld, de afgehakte handen, de verantwoordelijkheid voor de moord op Lumumba. Ook de metissen (de in België wonende nakomelingen van Belgen en inheemse vrouwen – gesepareerd tijdens de koloniale tijd en na de onafhankelijkheid ontvoerd naar België – daar ondergebracht in weeshuizen of pleeggezinnen) worden genoemd.
Premier Michel sprak onlangs namens de regering daarvoor nog een verontschuldiging uit.
Er worden ook films vertoond: o.a. van Afrikanen die uitleg geven bij rituele kunstvoorwerpen; eveneens fragmenten uit de voortreffelijke Canvas-serie Kinderen van de kolonie. Ik herkende deze personen op het scherm – maar hun naam was niet zichtbaar.
Madame Geneviève Ryckmans: haar man (hoge Belgische ambtenaar) werd tijdens de ongeregeldheden rond de onafhankelijkheid vermoord. Van haar herinner ik me de uitspraak:
Wat ik heb meegemaakt, weegt niet op tegen het leed van duizenden Congolezen.
En in dezelfde Canvas-serie antwoordde de historicus Elikia M’Bokolo van de universiteit in Kinshasa op de alom gehoorde uitspraak: Congo zou er zonder de hulp (het beschavingsinitiatief?) van België nog veel erger aan toe zijn het volgende:
Est-ce que la Belgique telle qu’elle est aujourd’hui serait la Belgique si elle n’avait pas eu le Congo?
Tags: Afrika, Belgien, Gastbeitrag, Geschichte, Kultur
Die