Studenten hebben soms de gewoonte een woord op te zoeken en de eerste de beste vertaling te nemen. Zo vertelde me ooit een student dat hij in zijn kamer een kist had waarin hij overdag zijn lakens en plafonds opborg!
Slik!
Plafond is in het Duits Decke maar Decke is ook deken. De jongeheer had een dekenkist (Truhe), waarin hij zijn beddengoed (Bettzeug) bewaarde.
Een goed verstaander heeft maar een half woord nodig, al zeg ik het zelf.
En omdat het woord nu toch gevallen is: de kist.
Wat altijd hilariteit oproept, is het woord doodskist. In de Duitse taal heet dat plechtig een Sarg. In deze context zou het woord Kiste oneerbiedig klinken. Een Kiste (van hout getimmerd) gebruik je om spullen in weg te pakken, bij een verhuizing bijvoorbeeld, hoewel daarbij Kartons (dozen van karton) ook een grote rol spelen. Het Nederlandse woord zerk betekent: Grabplatte.
Maar laten we bij de kist blijven.
Boekenkist van Hugo de Groot (Foto: Niels, CC-BY-SA-2.0)
De bekendste Nederlandse kist is wel de boekenkist waarin de internationaal vermaarde rechtsgeleerde Hugo de Groot (Grotius) op 22 maart 1621 Slot Loevestijn verliet. Daar werd hij namelijk gevangen gehouden omdat hij in de strijd tussen remonstranten (de rekkelijken) en contraremonstranten (de preciezen) tot de kant van de remonstranten werd gerekend, en stadhouder Maurits van Oranje (zoon van Willem) behoorde tot het conservatieve, precieze kamp – vandaar!
Hugo las veel en kreeg de boeken per kist op Loevestijn aangeleverd. Ik meen dat het zijn vrouw was die op het idee kwam dat hij zich in die boekenkist naar buiten zou kunnen laten smokkelen. Zo gezegd, zo gedaan. En het lukte! Hugo ontkwam en vluchtte naar Frankrijk.
De historische kist (foto) kunt u tegenwoordig op Slot Loevestijn bezichtigen. Hoe die uiteindelijk daar weer is beland, is mij niet geheel duidelijk.
Welke lering trekken we uit de lotgevallen van Hugo de Groot (Grotius)?
Laat je niet kisten! (Lass dich nicht unterkriegen!).
Tags: Geschichte, implizite Transposition
Die