Mijn dochter was ziek. Een collega wenste haar via mij „goede beterschap!“ Ik bedankte, en dacht na.
Portret van een ziek meisje, door G.N.Ritter (Foto: Rijksmuseum, PD)
Kan/kun je in het Nederlands, naar analogie met het Duitse Gute Besserung, iemand „goede beterschap“ wensen? Eigenlijk niet, dacht ik.
Maar ik vond het wel op twitter en er zijn zelfs wenskaartjes waarop het staat. Bedroog mijn taalgevoel me hier? Ik wou mijn lieve collega -met Duits als moedertaal- niet corrigeren als het niet nodig was… Maar als genezingswens volstaat „Beterschap!“.
Misschien vormt dat wel het moeilijkste element van moedertaalspreker zijn in het buitenland, zeker als docent. Je eigen taalgevoel moet je vertrouwen en tegelijk voortdurend in twijfel trekken, vind ik. Ik vind dat „goede beterschap“ niet bekt, maar het komt vaak voor – misschien is het wel de uitdrukking van de toekomst.
Ook het adjectief „ziek“ gaat op dit moment door een fase van opmerkelijke betekenisverruiming. U heeft dat woord ongetwijfeld al het meest gebruikt in de betekenis „niet gezond“. In het Nederlands is „-ziek“ als ook tweede deel van samenstellingen bekend (praatziek, koopziek, twistziek), dan duidt het op de sterke neiging om de handeling te doen die in het eerste lid benoemd wordt. Matthias Hüning schreef er op dit blog al over.
De volgende voorbeelden tonen nog een ander gebruik van „ziek“:
Die Eva is wel echt ziek cool hé (ask fm)
Twitter is of ziek depressief of ziek grappig (@Dinnekev, 27 december 2014)
„Ziek“ wordt hier gebruikt om het adjectief dat erop volgt te versterken, je kan het vervangen door (heel) erg, enorm, über… Nog een laatste voorbeeld dat door de opeenstapeling een overzicht geeft van de mogelijkheden in het Nederlands van jonge mensen en mensen die jong willen klinken om een versterking uit te drukken:
Minibivak was super extra bangelijk ziek cool (Chiro Libertus) (een „minibivak“ is een uitje van een paar dagen met de jeugdbeweging)
En trouwens: mijn dochter is intussen weer beter (D. ist wieder gesund).
Die
Am 16. Januar 2015 um 13:49 Uhr
Könnte man „Gute Besserung!“ nicht auch mit „Spoedige beterschap“ sinngenmäß übersetzen?
Am 16. Januar 2015 um 16:44 Uhr
Dan zou ik eerder „spoedig herstel“ zeggen.
Am 28. Januar 2015 um 13:44 Uhr
Gerade heute lese ich auf Facebook diesen Dialog:
Person A: Bin total erkältet und heiser.
Person B: Besserung!
Vielleicht tauschen das Niederländische und das Deutsche gerade, und in 100 Jahren sagt man „goede beterschap“ und „Besserung!“ Oder wir haben in 100 Jahren nur noch Robotermedizin, werden gar nicht mehr krank und diese Redensart stirbt aus.