Een kartoffel is volgens de dikke Van Dale gewestelijk (regional) voor aardappel: (1854) ontleend aan Duits Kartoffel, ontleend aan Tartuffel, ontleend aan Italiaans tarathopoli (truffel), vanwege de gelijkenis.
Zo, weet u dat ook alweer! Andere benamingen voor deze aardvrucht zijn: patatten (overwegend in België) en piepers (eigenlijk: jonge aardappels). Piepers jassen is aardappels schillen.
De voetbalwereld heeft een en ander bijgedragen aan de Nederlandse taal. Van Rinus Michels, o.a. gewezen trainer van Ajax en het Nederlands elftal, meen ik me de uitspraak te herinneren: Mijn vrouw zat de aardappels te piepen. Volkomen fout maar voor een Nederlander alleszins (durchaus) begrijpelijk. Over de Berlijnse Laubenpieper en andere piepers hier meer.
Een heel mooie uitdrukking vind ik het Duitse rin in die Kartoffeln, raus aus den Kartoffeln. In het Nederlands: nu eens zus, dan weer zo. (Die Kartoffeln waren oorspronkelijk Pantoffeln) En omdat het zo mooi aansluit op een vorige blogpost nog een spreekwoord dat ik net (gerade erst) geleerd heb: die dümmsten Bauern haben die größten/dicksten Kartoffeln. In het Nederlands: het domste hoofd krijgt het beste kussen.
De aardappeleters (Niek Sprakel, CC-BY-SA-2.0)
Nee, ik ga het vandaag niet hebben over frittierte Kartoffelstäbchen, een in de DDR populaire Sättigungsbeilage. En over frietjes, in de lage landen volksvoedsel bij uitstek (par excellence), hebben we al eens geschreven.
Volksvoedsel mogen we de aardappel ten tijde van Vincent van Gogh ook gerust noemen. Zijn aardappeleters kunt u bezichtigen in het Kröller-Müller Museum: bij Arnhem de grens over en dan rechts… Slaat u bij Arnhem linksaf naar het zuidwesten, dan belandt u in de provincie Noord-Brabant (vreemde naam voor zo’n zuidelijk landsdeel: het is het noordelijke gedeelte van het historische hertogdom Brabant; het zuidelijke gedeelte ligt in het noorden van België). Daar, in het Brabantse Zundert, aanschouwde Vincent van Gogh het levenslicht en nu, in 2015, gedenken we zijn 125e sterfdag met talloze tentoonstellingen en evenementen. Berlijners kunnen terecht in de Liebermann-Villa aan de Wannsee.
De absolute topper is voor mij de fietstocht door Van Goghs sterrennacht.
Daan Roosegaarde op zijn fietspad in gesprek met Vincent (CC-BY-SA-3.0)
De kunstenaar Daan Roosegaarde legde met een speciaal door Heymans NV ontwikkelde technologie – duizenden fonkelende steentjes – dit 600 meter lange fietspad aan.
Prachtig gedaan, Daan!
Tags: kulinarisch, Kultur
Die