Nederland is een cultuurlandschap: er is geen vierkante centimeter (Quadratzentimeter) grondgebied waar de mens niet de hand in heeft gehad. Dat betreft dus niet alleen polders en andere planologische veranderingen. Er staat ook geen boom meer waarvan de wortels tot in de prehistorie reiken.
Etymologisch gezien is woud hetzelfde woord als Wald; bos heeft dezelfde wortels als Busch. Maar Nederland heeft geen wouden, het heeft bossen – en die zijn vrij overzichtelijk, je wandelt er in een halve dag doorheen. De dichter J.C. Bloem (nomen est omen) geeft me gelijk:
En dan: wat is natuur nog in dit land?
Een stukje bos, ter grootte van een krant
Het woord woud is als het ware gereserveerd voor sprookjes (Hans en Grietje in het donkere woud…), voor gebieden waar men de natuur haar gang laat gaan; men ziet het in plaatsnamen zoals Zoeterwoude, eigennamen en in vertaalde geografische namen zoals het Zwarte Woud. Maar wandelen doe je in Nederland dus in het bos.
In het Surinaamse bos (Foto: JR)
Bos en woud ontmoeten elkaar in de begrippen oerbos en oerwoud. Een stukje oerbos is nog in België te vinden: het Kolenwoud. En toch is het Kolenwoud geen oerwoud (jungle of rimboe): daarvoor moeten we in de tropen zijn. Jungle kent u. Rimboe is een van oorsprong Maleis woord.
Het enige regenwoud waar u in het Nederlands terechtkunt (sich verständigen können), bevindt zich in Suriname (en beslaat maar liefst 80% van het grondgebied. Nog! – door houtkap en goudwinning wordt het steeds minder). Gek genoeg noemen de Surinamers hun regenwoud bos! Toen een Surinaamse vriend voorstelde een paar dagen het bos in te gaan, klonk dat in mijn Nederlandse oren (drinkwatervoorraad, hangmat, klamboe, tropenkleding, DEET-spray (Insektenabwehrmittel), stevige schoenen…) als een geweldig understatement.
Kunt u nog volgen?
Dan tot slot nog een woord over Busch, wat met struik (Strauch) vertaald moet worden. Wat vindt u van het woord struikrover? Toch plastischer (bildhafter) dan Straßenräuber (vertaling Van Dale)! Ziet u hem uit de struiken (aus dem Gebüsch) tevoorschijn springen?
En dat is nog niet alles! Mijn collega herinnerde me er zonet (soeben) aan dat Busch in het Duits – zij het met een koloniaal tintje – wordt gebruikt als benaming voor oerwoud/rimboe/jungle. De Nederlandse benaming Bosjesmannen voor het volk van de San is overigens niet minder koloniaal. Maar hun eigen bos noemen de Duitsers Wald….
Er zou eens iemand op het idee kunnen komen om ze bosjesmannen te noemen!
Tags: Belgien, Flora & Fauna
Die