Ooit gehoord van Elb-Florenz en Spree-Athen (ook wel Spray-Athen genoemd)? Sachsens Glanz (Dresden aan de Elbe) en Preußens Gloria (Berlijn aan de Spree)?
Geeft niet (macht nichts).
Maar de beroemdste aller Berlijners kent u:
In het West-Berlijn ten tijde van de muur woonden uiteraard ook nog oer-Berlijners maar je kwam ze zelden tegen, zeker in het universitaire milieu waarin ik verkeerde. Veel jongemannen (West-Duitsers) kozen voor een studie aan de FU omdat ze met een vaste woon- en verblijfplaats in Berlin (West) de militaire dienstplicht konden ontlopen. Een bevolkingsgroep die je overal ter wereld tegenkomt zijn de Zwaben (Schwaben) en omdat ze zelden hun herkomst verloochenen en dat wat taal en uitspraak betreft blijkbaar ook niet willen of kunnen, zijn ze niet te überhören.
Berliner Schrippe
Nog vers in het geheugen ligt het broodoproer van Prenzlauer Berg. De SPD-politicus Wolfgang Thierse (van origine Ostberliner) wenste bij zijn bakker berliner Schrippen en geen Zwaabse Weckle te kopen:
In Berlin sagt man Schrippen – daran könnten sich selbst Schwaben gewöhnen.
Bruine broodjes noemen we trouwens Schusterjungs. Wat lees ik in de tweetalige Van Dale? Es regnet Schusterjungen: het regent pijpenstelen (regionaal).
En dan waren er nog wel meer West-Duitsers en andere nationaliteiten die een tijdje in West-Berlijn wilden doorbrengen en bleven hangen. Ich bin hier hängen geblieben, was en is een veel gehoorde uitspraak.
In een eerdere blogpost heb ik erop gewezen dat Oost en West er hun eigen terminologie op na hielden. De DDR erkende West-Berlijn niet als deel van de BR Deutschland (dat woord Deutschland moest uitgeschreven worden want BRD leek te veel op DDR); West-Berlijn (Westberlin) was voor de DDR een zelfstandige eenheid. In de praktijk betekende dat, dat er grensovergangen waren enkel voor Berlijners en andere grensovergangen (ook) voor mensen met een West-Duits (BRD) of ander paspoort. Berlijner was in DDR-ogen eenieder met een berliner Personalausweis of een berliner Aufenthaltsgenehmigung: ik dus! Omgekeerd kwam je met je Personalausweis of Aufenthaltsgenehmigung bij de Amerikaanse controlepost Checkpoint Charlie de grens niet over: daar moest je een buitenlands paspoort laten zien (wat ik uiteraard ook kon).
Kortom, wie is eigenlijk Berlijner? Alleen degenen die van zichzelf kunnen zeggen: Hier in Berlin hab ick Murmeln jespielt (geknikkerd) of ook al die nieuwkomelingen die het hier zo naar hun zin hebben dat ze (zijn) blijven hangen: de talloze zogenaamde Wahlberliner?
Berliner Waldbühne (Times, GFDL/cc-by-2.5)
De Berliner Philharmoniker geven jaarlijks – weer of geen weer – een openluchtconcert in de Waldbühne dat traditioneel sluit met de Berliner Luft, Luft, Luft (dat is onze Donau, so blau, so blau – spreek de titels eens uit en let op het ritme). Ik mag die Berliner Luft graag uit volle borst meezingen en was meer dan lichtelijk gegeneerd toen een aantal Nederlanders dat ik had meegetroond naar dit feestelijk gebeuren, een eigen versie ten gehore bracht: Ja, zo’n reisje langs de Rijn Rijn Rijn. Oweia!
Ze werden gelukkig overstemd en ik zong de andere kant op.
Dat was in 1996 en de onvergetelijke Claudio Abbado (1933-2014) dirigeerde (stand am Pult).
Ziet u die oranje paraplu? Dat ben ik.
Tags: Geschichte
Die